İkinci Büyük Uyanış (), 19. yüzyılın başlarında Amerika Birleşik Devletleri'nde Protestan dini yeniden canlanış hareketiydi. XVIII. yüzyıl sonlarında pek çok okumuş Amerikalı, geleneksel Hristiyan inançlarına bağlılığını iddia etmez olmuştu. Çağın din karşıtı ortamına tepki olarak, bir dinsel yeniden canlanış dalgası XIX. yüzyılın ilk yarısında batıya doğru yayıldı.
Amerikan tarihindeki bu ikinci büyük yeniden canlanış, bölgelere ve dinsel bağlılığı gösterme biçimine göre, çeşitli faaliyetler olarak ortaya çıktı. New England’da, dine duyulan yeni ilgi bir toplumsal hareketlilik dalgası oluşturdu.
Batı New York’ta, yeniden canlanma ruhu, yeni mezheplerin doğmasını teşvik etti.1
Kentucky ve Tennessee’nin Appalachian bölgesinde, yeniden canlanma Mormonlar, Millerciler, Adventistler, Yehova'nın Şahitleri ve Shakerlar da dahil olmak üzere bir dizi [konformist olmayan], [halk dini] ve [evanjelik] mezhepleri güçlendirdi ve yeni bir dinsel ifade türü yarattı: kamp toplantıları.
1730’lardaki Büyük Uyanış’ın aksine, doğudaki yeniden canlanış hareketi,2 isteri derecesinde coşku yokluğu ve duyguların açıkça ortaya vurulmayışı ile göze çarpıyordu.34 Ayrıca, İkinci Büyük Uyanış, sadece Amerika'da gerçekleşmiş olan Büyük Uyanış'ın aksine İngiltere, İskoçya ve Almanya'yı kapsayan çok daha büyük bir Romantik dini hareketin parçasıydı. Bunlar yerine, inanmayanlar, inançlarını belirtenlerin “saygılı suskunluğu” karşısında büyüleniyorlardı.5
New England’daki Hristiyanlaştırma hevesi, Batı’yı Hristiyan yapabilmek amacıyla mezheplerarası misyoner toplulukları kurulmasına yol açtı.6 Anılan toplulukların üyeleri yalnız inanç havarileri olarak değil, aynı zamanda eğitimci, toplum önderi ve Doğu’nun kentsel kültürünün tefsircileri gibi çalışıyorlardı.7
Yayın ve eğitim toplulukları Hristiyanlık eğitimini teşvik ediyordu. Bunlar arasında en ünlüsü, 1816’da kurulmuş olan Amerikan İncil Derneği’dir. Yeniden canlanışın ilham verdiği toplumsal etkinlik, köleliğin kaldırılması için çalışan grubların ve Alkol Kullanmamayı Teşvik Derneği’nin doğmasına olduğu kadar, hapishanelerin ıslah edilmesine ve engellilerle zihinsel özürlülere bakım sağlanmasına yönelik çabalara da yol açtı.8
Batı New York’taki yeniden canlanma, büyük ölçüde, New York’un Adams kentinde avukatlık yapan Charles Gradison Finney’in eseriydi.9 Ontario Gölü ile Adirondack Dağları arasında kalan bölgede, geçmişte o kadar çok dinsel yeniden canlanma hareketi görülmüştü ki, yöre “Yanık Kesim” olarak tanınıyordu.1011
Finney 1821’de Tanrının hayalini görmüş gibi oldu ve batı New York’ta Tanrı Buyruğu’nu yaymaya başladı.121314
Yeniden canlanma toplantıları (), özenle hazırlanıyor, aktörlüğe ve reklama dayanıyordu. Finney, 1820’ler boyunca ve 1830’ların başlarında Yanık Kesim’de vaaz vermeyi sürdürdü ve 1835’te Ohio’ya giderek Oberlin Üniversitesi’nde kürsü sahibi oldu. Daha sonra da üniversitenin rektörlüğüne getirildi.
Amerika’daki iki önemli mezhep olan Mormonlar ve Yedinci Gün Yeniden Gelişçiler de Yanık Kesim’de ortaya çıktılar.15
Appalachian bölgesindeki yeniden canlanış hareketi, bir önceki yüzyılda oluşan Büyük Uyanış’a benzer özellikler taşımaya başladı. Ancak burada, “evlerinden uzakta oldukları için bulundukları yerde konaklamak zorunda kalan kimselerin birkaç gün süreyle yaptıkları dinsel ibadet” diye tanımlanan kamp toplantısı, yeniden canlanış hareketinin merkezini oluşturuyordu.
Nüfusu seyrek yörelerde yaşayan öncüler, kökeni on sekizinci yüzyılın ortalarında İrlanda, İskoçya ve Britanya'nın sınır bölgelerinden Amerika'ya gelen İskoç Presbiteryenleri'nin adetlerine dayanan kamp toplantılarına, sınır bölgesindeki yalnız yaşamdan bir kaçış yolu olaak bakıyorlardı.1617 Yüzlerce ve hatta binlerce kişiyle birlikte bir dinsel yeniden canlanış toplantısına katılmanın yarattığı coşkuyla, bu etkinlikler sırasında dans ediliyor, bağırılıp çağırılıyor ve şarkılar söyleniyordu.18 Presbiteryenler ve Metodistler başlangıçta ilk kamp toplantılarına ev sahipliği yapmak için birlikte çalıştılar, ancak Presbiteryenler, uzun süren oturumlar sırasında meydana gelen gürültü ve genellikle gürültülü faaliyetler nedeniyle sonunda daha az dahil oldular.19
İlk kamp toplantısı, Temmuz 1800’de, güneybatı Kentucky’de Barton W. Stone (1772-1844) yönetiminde Gasper Nehri Kilisesi’nde yapıldı.20 Bundan daha büyük bir toplantı, Ağustos 1801’de Kentucky’nin Cane Ridge kasabasında Alexander Campbell'ın yönetiminde yapıldı; toplantıya 10.000-25.000 arası kişi ile birlikte Presbiteryen, Baptist ve Metodist din adamları katıldılar.21
Metodist ve Baptist gibi mezheplerin, kiliselerini yaygınlaştırmak için örgütlü yeniden canlanışı temel yöntem olarak benimsemeleri bu toplantıyla başladı.2223
İkinci Büyük Uyanış, kısa sürede Kentucky, Tennessee ve güney Ohio’da yayıldı ve bundan en çok Metodistler ve Baptistler yararlandılar. Her mezhebin, sınır bölgesinde gelişmesini sağlayan nitelikleri bulunuyordu. Metodistlerin, uzak sınır bölgelerindeki yerleşimcileri ziyaret eden ve gezici süvariler () diye bilinen din adamlarına dayalı etkin bir örgütleri vardı. Gezici süvariler sıradan insanlar oldukları için, Hristiyanlık aşılamayı umdukları sınır bölgesi halkıyla kolayca iletişim kurabiliyorlardı.
Baptistlerin resmi bir kilise örgütleri yoktu. Çiftçi-vaizleri, Tanrı’nın “çağrı”sını duymuş, İncil’i öğrenmiş, bir kilise kurmuş ve sonra da kilise tarafından rütbe verilmiş kişilerdi. Diğer din adamı adayları da bu kiliselerden yetişiyor ve Baptist Kilisesi’nin vahşi kırsal alanlarda daha çok yayılmasına yardımcı oluyorlardı.24
Bu yöntemleri uygulayan Baptistler, sınır bölgelerinin tümünde ve Güney’in büyük bir kesiminde egemen oldular. İkinci Büyük Uyanış’ın Amerikan tarihi üzerinde derin etkileri oldu.25 Baptistlerin ve Metodistlerin sayısı, koloni döneminde egemen olan Angilikan, Presbiteryen ve bağımsız kilise mezheplerinin sayısına erişti.26 Anılan ikinci grub mezhepler arasında görülen, toplum sorunlarına Hristiyanlık eğitimi uygulama çabaları, XIX. yüzyılın sonlarındaki Toplumsal Tanrı Buyruğu’nun habercisi oldu.27
Amerika XIX. yüzyılda daha çok çeşitlilik taşıyan bir ülke oldu ve Amerikan Protestanları arasındaki büyüyen ayrılıklar bu çeşitliliği yansıttığı gibi ona katkıda da bulundu.
Orijinal kaynak: ikinci büyük uyanış. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Christine Leigh Heyrman. "The First Great Awakening ". Divining America, TeacherServe. National Humanities Center. ↩
George M. Fredrickson, "The Coming of the Lord: The Northern Protestant Clergy and the Civil War Crisis," in ↩
Whitney R. Cross, The Burned-over District: The Social and Intellectual History of Enthusiastic Religion in Western New, 1800–1850 (1951) ↩
Judith Wellman, Grassroots Reform in the Burned-over District of Upstate New York: Religion, Abolitionism, and Democracy (2000) excerpt and text search ↩
Douglas Foster, et al., The Encyclopedia of the Stone-Campbell Movement (2005) ↩
Sydney E. Ahlstrom, A Religious History of the American People (2004) ↩
Melton, Encyclopedia of American Religions (2009) ↩
Elizabeth J.Clapp, and Julie Roy Jeffrey, ed., Women, Dissent and Anti-slavery in Britain and America, 1790–1865, (Oxford; New York: Oxford University Press, 2011): 13–14 ↩
Douglas Allen Foster and Anthony L. Dunnavant, The Encyclopedia of the Stone-Campbell Movement: Christian Church (Disciples of Christ), Christian Churches/Churches of Christ, Churches of Christ, Wm. B. Eerdmans Publishing, 2004, , , 854 pages, entry on Great Awakenings ↩
Barbara Welter, "The Feminization of American Religion: 1800–1860," in Clio's Consciousness Raised, edited by Mary S. Hartman and Lois Banner. New York: Octagon Books, 1976, 139 ↩
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page